فصد

فصد در طب ایرانی یک شیوه درمانی و پیشگیری دیگری میباشد که از قدیم از آن استفاده می‌شده، اما امروزه کمتر به کار می‌رود و واژه آن برای اغلب افراد ناآشناست.در روایات آمده است که فصد یک روش درمانی مجاز و مطلوب است و همچون حجامت آن را از درمان‌های قابل پذیرش شمرده‌اند.

فصد واژه‌ای عربی و در اصل به معنای  زدن رگ است .
در گذشته به وسیله یک ابزار کوچک به نام «نیشتر» انجام می‌شد که شکل و اندازه آن برای هر رگ متفاوت بود.

هنگام ضرورت، به خارج کردن خون ازسیاهرگ‌ها برای مداوای برخی بیماری‌ها فصد گفته می‌شود.
برخی پزشکان به این روش درمانی نگرش منفی دارند و آن را مضر می‌دانند.
چون بر این باورند که اهمیت و منافع خون برای بدن به حدی است که نباید آن را از بدن خارج کرد.
اما تعداد زیادی از پزشکان طب سنتی معتقدند زمانی که کمیت اخلاط چهارگانه بدن به واسطه پرخوری، روی هم‌خوری و کم‌تحرکی در بدن افزایش یابد یکی از مسیرهای مناسب برای درمان این حالت فصد و خارج کردن خون از وریدهاست.

حکما بدن انسان را تشکیل یافته از چهار خلط خون، بلغم، صفرا و سودا می‌دانند.
و معتقدند اگر میزان این چهار خلط در حد تعادل و تناسب باشد بدن در حالت سلامت قرار دارد.
 اما اگر تعادل و تناسب بدن به سبب کاهش یا افزایش این اخلاط دستخوش تغییراتی شود بدن دچار بیماری می‌شود.

هدف از فصد کردن چیست؟

در طب قدیم گاهی به منظور کم کردن زیادی خون و گاه برای انحراف خون از عضو آسیب دیده رگ زدن صورت می‌گرفت.
مثلا فردی که دچار التهاب و پرخونی ناشی از التهاب در عضوی می‌شد برای تقلیل آنها، فصد را در نزدیک‌ترین رگ محل درد انجام می‌دادند.

اما اگر منظور پیشگیری از درد باشد دورترین رگ را برای فصد انتخاب می‌کنند.

معمولا فصد رگ‌های نواحی مختلف بدن همچون گردن، پیشانی، پشت زانو  را برای التیام دردهای مختلف به کار می‌برند.

از جمله درد بواسیر، درد رحم، سوءهاضمه، کمر درد، واریس، خونریزی شدید بینی، پرفشاری خون و برای درمان برخی نازایی‌ها.

تفاوت فصد با حجامت  :

رگ زدن و حجامت هر دو با خارج کردن مقداری خون از بدن میباشند.
روشی برای پیشگیری و درمان برخی بیماری‌هاست.
در فصد، رگ را می‌گشایند تا مقدار مشخصی خون از بدن بیمار خارج شود.
در حجامت توسط تیغ جراحی بدن را(اغلب در پشت، صورت، دست و پا )بادکش کرده و محل را خراش می‌دهند تا خون مویرگی از قسمت‌های سطحی بدن خارج شود.

در واقع خون خارج شده در حجامت از مویرگ‌هاست ولی در فصد از عروق اصلی است.
خون حجامت رقیق و نواحی سطحی پوست را از اخلاط پاک می‌کند.
ولی خون فصد غلیظ و از عمق بدن اخلاط و سموم را خارج می‌کند.

رگ زدن برای چه کسانی و چه زمانی توصیه می‌شود؟

چون میزان خون خارج شده در فصد بیشتر است امکان ضعف فرد و ضرر به اعضای اصلی بدن وجود دارد.
به همین دلیل رگ زدن برای کودکان و افراد سالمند مناسب نیست.

برای افراد بالغ گرم مزاج در مناطق گرمسیر کشور و بخصوص در فصل بهار و در ساعات اولیه روز پس از هضم غذا و بعد از کار کردن شکم پیشنهاد می‌شود.

علت مناسب بودن فصد در فصل بهار این است که بدن  با هیجاناتی همراه است و اخلاط و فضولات در خون به جریان در می‌آیند.
در نتیجه خون گرفتن باعث دفع این فضولات خواهد شد.
همچنین فشار خون در حدی است که بیم عوارض ناشی از فصد کمتر وجود دارد.

در حالی که در فصل‌های سرد، فضولات غلیظ و ساکن شده و خون گرفتن موجب دفع قسمت بیشتری از بخش مفید خون می‌شود. در فصل تابستان و نیز در فصول سرد سال جز به ضرورت و تجویز درمانگر حاذق فصد انجام نشود.

چگونگی انجام رگزدن و مراقبت‌های لازم  :

 برای انجام رگ زدن باید سن بیمار، مزاج بدنی، نوع فصل، نوع بیماری را در نظر گرفت.
همچنین آب و هوا، محل زندگی، چاقی یا لاغری بیمار و قوت و ضعف معده در نظر گرفته شود.
پس از ملاحظه این شرایط، اگر مانعی نباشد با توجه به رگ مورد نظر، عمق شکاف، مقدار خون و نوبت‌های خونگیری،فصد را انجام می‌دهند.

این روش درمانی مضرات احتمالی همچون ضعف نیروی بدن، بی‌اشتهایی، ضعف معده  کبد، سوءمزاج به همراه دارد.

برای افراد تب‌دار، ساکنان مناطق سردسیر و افرادی که از شدت بیماری چهره‌ای زرد دارند ممنوع است.

همچنین افرادی که قبل از عمل فصد به حمام رفته و ضعف معده و کبد دارند یا بشدت گرسنه بوده یا پرخوری کرده‌اند، نباید انجام شود.
ضمن این که بیمار تا 12 ساعت پیش از فصد نباید مقاربت زناشویی داشته باشد .

چرا که قوای بدنش تحلیل رفته و امکان بیهوشی یا افت فشار خون او هنگام عمل فصد وجود دارد.

پیش از رگ زدن به منظور کاهش صفرا نوشیدنی‌های ترش مزه استفاده شود.
مانند آب انار، آبغوره، آب سیب ترش یا خوراک‌های ترش مناسب است.

به بیمار توصیه می‌شود پس از فصد از پرخوری اجتناب و غذاهای لطیف مانند انواع سوپ مصرف کند.
آهسته بخورد و هنگام استراحت به پشت دراز بکشد، اما به خواب نرود.
از خوردن غذاهای شور و دودی بپرهیزد. 

رگ زدن یک کار تخصصی است و هر کسی اجازه انجام آن را ندارد .

تجربه، مهارت کافی و دانش شناخت دقیق محل و نوع رگ‌ها و اعضای بدن لازم است.
و آگاهی از ویژگی‌های عمومی فرد بیمار و توجه به سن و سال بسیار ضرورت دارد.

هر گونه اشتباه در انجام فصد پیامدهای جبران‌ ناپذیری به دنبال دارد.
که گاهی به مرگ بیمار منجر می‌شودکه برای پزشک پیامدهای حقوقی و کیفری دارد.

به دلیل آن که رگ زدن همواره خطراتی برای بیماران دارد، جز در مواقع اضطرار نباید به آن اقدام کرد.

دکتر یدالله احراری پزشک طب سنتی ایرانی و هومیوپاتی آماده ارایه خدمات درمان به روش همویوپاتی و پاسخ به سئوالات شما عزیزان می باشد، تماس با ما.